Laten we om te beginnen eens een belangrijk juridisch onderscheid gaan maken, je hebt:
- dood door schuld
- doodslag
- moord
Alle drie de categoriën worden door alles en iedereen 'moord' genoemd. Maar er is een verschil. Bij dood door schuld is er iets gebeurd waar de dader niet de bedoeling had iemand om het leven te brengen, maar het is wel gebeurd. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een constructiefout in een steiger, waardoor iemand ervan af valt en komt te overlijden. Doodslag is de meest voorkomende vorm van 'moord'. Mensen krijgen ruzie, één ervan trekt een mes en steekt de ander neer. Er is geen sprake van vooraf opgezette planning en opzet. Het mag niet, maar het gebeurt wel. Er staat dan ook een fikse straf op, 8-12 jaar in de regel, maar het is niet zo erg als een echte moord. Wat is een echte moord in juridische zin? Daarbij is er sprake van planning. Iemand heeft dan zorgvuldig een wapen geregeld, de moordplek uitgezocht en meestal ook nagedacht over de afhandeling hiervan naderhand. De liquidaties die een tijdje terug in het nieuws waren, zijn hier een voorbeeld van. Op een moord staat 15-25 jaar óf levenslang.
Maar dit is nog maar de helft van het verhaal. Je hebt allerlei factoren die ene straf lichter of zwaarder kunnen doen uitvallen. Een heel belangrijke is bijvoorbeeld noodweer of noodweer exces. Als je iemand je dochter ziet aanranden en je geeft 'm een klap, is dat gerechtvaardigd noodweer. Dan krijg je zelfs geen straf. Bij noodweer exces gaat gerechtvaardigd noodweer over in iets zwaarders, je blijft doorslaan bijvoorbeeld, of je kiest een te zwaar middel: je gaat op iemand schieten ipv dat je de politie belt, nadat er bij je is ingebroken. Dit gaat uiteraard meestal niet meer op in het geval van moord, al zijn er ingewikkelde uitzonderingen. Verder kan iemand (deels) ontoerekeningsvatbaar zijn, maar er zijn ook strafverzwarende factoren. Denk hierbij aan iemand die na doodslag gepleegd te hebben, het lijk verbergt.
We maken in Nederland dus onderscheid naar de ernst van een feit. Los van het eerder uitgelegde systeem, is het zo dat iemand die dubbel doodslag pleegt, krijgt meer reële straf dan iemand die enkel doodslag pleegt. Als je voor elke doodslag meteen 25 jaar oplegt, is dat onderscheid niet meer mogelijk. Tenzij je het rare Amerikaanse systeem invoert waar mensen 1000 jaar de cel in kunnen gaan.