Absinth

vermoutkruiden, waaronder absintalsem (Artemisia absinthium).

Het werd voor het eerst op grote schaal commercieel geproduceerd door Henri-Louis Pernod, die in 1805 het huis Pernod Fils stichtte. Hoewel van oorsprong een volksdrank, werd absint in de negentiende eeuw vooral populair onder kunstenaars, die het de bijnaam De Groene Fee gaven. De Fee zou een belangrijke bron van artistieke inspiratie zijn. Deze veronderstelling heeft ongetwijfeld bijgedragen aan de mythe rond de psychoactieve effecten van absint. Vincent van Gogh zou er zijn gele periode aan te danken hebben, en Ernest Hemingway zou zijn For Whom the Bell Tolls onder invloed van Spaanse absint geschreven hebben.

Enkele andere beroemde absintdrinkers zijn Charles Baudelaire, Guy de Maupassant, Édouard Manet, Oscar Wilde en Paul Verlaine.

Absint werd in het begin van de twintigste eeuw in diverse Europese landen verboden, wegens de vermeende hallucinogene werking en neurotoxiciteit van het bestanddeel thujon. Aanleiding tot het verbod was onder andere het tragische geval van de Zwitserse alcoholist Jean Lanfray, die na overmatige consumptie van wijn en sterke drank (waaronder absint) zijn gezin uitmoordde. In Nederland is de absintwet van kracht sinds 1909.

Als surrogaat ontwikkelde de firma Pernod zijn beroemde anis, feitelijk een absint zonder alsem. Andere fabrikanten betraden de markt met hun pastis, waarin de kruidenextracten niet door distillatie maar door maceratie werden verkregen.

Recent onderzoek heeft de psychoactieve werking van thujon slechts aan kunnen tonen bij zeer hoge doseringen, veel hoger dan waarvan bij normale absintconsumptie sprake is. Tevens is aannemelijk gemaakt dat de toxische effecten waren toe schrijven aan de toevoeging van schadelijke stoffen, zoals kopersulfaat om de kleur te verfraaien. Op grond van deze conclusies is absint weer toegestaan in b.v. Duitsland en Frankrijk, waar het tegenwoordig weer wordt geproduceerd. Andere absintproducerende landen, als Spanje en Portugal, hebben nooit een absintwet gekend. De Nederlandse absintwet is door de rechter buiten toepassing gesteld voor producten die voldoen aan de Europese norm, nadat een slijter een proefproces had aangespannen omdat hij een boete kreeg opgelegd voor de verkoop van absint.

In de Verenigde Staten heeft absint zijn populariteit voornamelijk te danken aan de films Bram Stoker's Dracula (Coppola, 1992), From Hell (The Hughes Brothers, 2001) en Moulin Rouge (Luhrmann, 2001). Het betreft hier echter surrogaatabsint, aangezien thujonhoudende dranken in de V.S. bij wet verboden zijn.

Absint wordt soms puur gedronken, maar gebruikelijk is om water en suiker toe te voegen volgens een klassiek ritueel. Op het glas wordt een absintlepel geplaatst met daarop een suikerklontje (dat eventueel met absint wordt geflambeerd). Vervolgens wordt ijskoud water over het suikerklontje gedruppeld zodat dit uiteenvalt en oplost.

Thujon

α-thujon
De vermeende neurotoxische en psychotrope eigenschappen van absint zijn toegeschreven aan het bestanddeel thujon, dat in hoge concentratie voorkomt in de essentiële olie van Artemisia absinthium. Recent onderzoek wijst erop dat thujon (met name de α-isomeer) enkel in zeer hoge doseringen farmacologisch actief is en alleen dan mogelijk een schadelijke uitwerking op het zenuwstelsel heeft. Hoewel deze conclusies geen aanleiding geven tot ongerustheid, heeft de Wetenschappelijke Commissie voor Voeding van de EU, op grond van de beperkte hoeveelheid beschikbare gegevens, in 2003 geadviseerd de huidige EU-normen te handhaven.

In de negentiende eeuw was het om technische redenen onmogelijk het thujongehalte van absint nauwkeurig te bepalen. Schattingen liepen uiteen van 10 tot 260 mg/l. Een moderne GLC-analyse heeft uitgewezen dat een Pernod uit 1900 slechts 6 mg/l thujon bevat (Hutton, 2002). Ook vergeleken met de huidige merken is dat weinig: La Bleue 25 mg/l, Un Emile 68% 10 mg/l, La Blanche de Versinthe 30 mg/l.

Het onderzoek naar de schadelijke effecten van absint werd eind negentiende eeuw meestal geïnitieerd door de anti-alcohollobby. De conclusies waren sterk ideologisch gekleurd. Magnan (1869) meende niet alleen dat de symptomen van absinthisme wezenlijk verschilden van die van alcoholisme, maar ook dat absint erfelijke afwijkingen zou veroorzaken die zouden leiden tot de degeneratie van het ‘Franse ras’. Aan dergelijke conclusies wordt nauwelijks meer waarde gehecht, en zover er al sprake was van schadelijke effecten buiten die van de alcohol, is het aannemelijk dat die zijn toe te schrijven aan de aanwezigheid van kleurstoffen als kopersulfaat en -acetaat, alsook methylalcohol, in goedkope absint.

In 1975 suggereerde Del Castillo dat de veronderstelde psychotrope effecten van absint waren te herleiden tot de structurele overeenkomsten tussen het thujonmolecuul en het molecuul van tetrahydrocannabinol (THC, het actieve bestanddeel van marihuana). Deze hypothese werd verworpen door Meschler en Howlett (1999) die aantoonden dat thujon nauwelijks aan de cannabinoidreceptor bindt en deze niet activeert. Höld et al (2000) toonden aan dat α-thujon het chloorkanaal van de GABAA-receptor blokkeert en zo de activteit van zenuwcellen verhoogt. Dat is in overeenstemming met het gegeven dat hoge doseringen thujon epileptische convulsies opwekken in proefdieren (Pinto-Scognamiglio, 1967).

Van de heilzame effecten van thujon kunnen genoemd worden: de remming van de groei van diverse bacteriën (Kaul et al, 1975), de bescherming van de lever tegen schadelijke metabolieten (Gilani en Janbaz, 1995) en de verbetering van het korte termijngeheugen (Wake et al, 2000).

Met de schadelijke effecten van thujon blijkt het dus alleszins mee te vallen, zeker in de gangbare concentraties. De EU heeft om alle risico's uit te sluiten een norm gesteld die vele malen lager ligt dan de toxische doses in diermodellen. Dit betekent niet dat de absint van vandaag de dag een thujonarme variant is van de absint van weleer. Die laatste bevatte immers vergelijkbare hoeveelheden thujon, of zelfs nog minder.