stukje van de tegenbegroting van de PvdA:
Dat de bevolking slimmer is dan dit kabinet komt ook rond de zorg tot uiting. Ook daar krijgen ze immers verhalen voorgeschoteld die gewoon niet kloppen. Al jaren roept het CDA trots dat straks niemand meer dan 5% van zijn inkomen aan zorgkosten kwijt zal zijn. Dit jaar staat het ook zo in de Miljoenennota. En in de Haagse werkelijkheid klopt dat ook. Want in die Haagse werkelijkheid profiteert iedereen gemiddeld van de no-claim korting, tellen we de kosten van aanvullende verzekeringen niet mee en ook niet de kosten van eigen bijdragen of medicijnen die je zelf moet betalen. En kraait het kabinet vervolgens vrolijk: kijk eens, niemand betaalt meer dan 5% aan zijn of haar ziektekosten.
De echte werkelijkheid is anders. In het echte leven krijgen grote groepen, vooral ouderen en chronisch zieken, die no claim korting helemaal niet. In het echte leven zijn de kosten voor een aanvullende verzekering ook ziektekosten. In het echte leven moeten mensen ook voor medicijnen zelf betalen of bijbetalen en hebben ze met tal van eigen bijdrages te maken. In het echte leven zijn het juist de meest kwetsbare mensen die in no time meer dan 5% aan zorg kwijt zijn. Het CDA komt dus gewoon zijn beloften niet na en het zou Verhagen en Balkenende sieren als ze daar vandaag eens eerlijk over zouden zijn.
Het nieuwe zorgstelsel staat wat de PvdA betreft symbool voor hoe dit kabinet bezig is, hoe het denkt en in wat voor wereld het leeft.
Het zorgt voor meer in plaats van minder onzekerheid. Mensen vragen zich van alles af. Hoe hoog wordt de premie, hoe hoog wordt de zorgtoeslag, wat gebeurt er met de zorgtoeslag als het economisch minder gaat, wat mag straks nog wel van de verzekeraar en wat niet, hoe maak ik een keuze tussen al die polissen?
Het nieuwe zorgstelsel zorgt ook voor meer bureaucratie in plaats van minder bureaucratie. Spooknota’s die geen mens begrijpt. 540 ambtenaren die bij mekaar tientallen miljoenen kosten, alleen maar nodig om mensen geld terug te geven omdat we ze eerst te veel hebben laten betalen. Zes miljoen huishoudens worden uitkeringsgerechtigd; dat betekent tien miljoen uitkeringsgerechtigden er bij.
Met het nieuwe zorgstelsel vermindert ook de invloed van de arts en andere professionals in de zorg ten opzichte van die van de verzekeraars. Terwijl ik allerlei CDAers VVDers en D66ers steeds de mond vol hoor hebben over hoe de professionals en de uitvoerenden in de publieke sector het meer voor het zeggen moeten hebben, doen ze hier precies het tegenovergestelde. En het maakt de mensen in het land alleen maar onzeker. Zij willen –en terecht- dat een arts beslist welk medicijn ze krijgen en niet een anoniem iemand aan de telefoon van een commerciële verzekeraar.
Met het nieuwe zorgstelsel zet het kabinet ook weer een stap in de richting van verdere marktwerking. Ook dat maakt mensen onzeker. Mensen willen niet altijd hoeven kiezen. Als ze hun been breken willen ze gips in plaats van een offerte. Vaak is voor hen de zekerheid dat er voor ze gezorgd wordt als er iets aan de hand is, belangrijker dan de mogelijkheid eindeloos te kunnen kiezen. En als er dan iets te kiezen valt, moet je je afvragen of je er blij mee moet zijn. Is immers niet nu al uitgekomen waar wij met vele anderen u voor gewaarschuwd hebben? Organiseer geen marktwerking en concurrentie als er te weinig aanbod is want iedere marktbezoeker weet wat er dan gebeurt: de prijs gaat omhoog. En ja hoor, in precies dat ene segment van de zorg waar de prijzen zijn vrijgegeven, de fysiotherapie, is dat wat er is gebeurd: de prijzen gingen omhoog. Tel uit je winst.
Dit kabinet zegt iets te willen doen aan de onzekerheid van mensen. Dit kabinet zegt minder bureaucratie te willen. Dit kabinet zegt een goedkopere zorg te willen. Dit kabinet zegt de professionals in de zorg meer ruimte te willen geven. Maar wat er ondertussen gebeurt, is precies het omgekeerde: meer onzekerheid, meer bureaucratie, een zwakkere positie van de artsen en hogere prijzen. Het verhaal van het zorgstelsel is het verhaal van het kabinet: een ideologische tunnelvisie die steeds minder klopt en waar steeds koppiger aan wordt vastgehouden.
Met het nieuwe zorgstelsel is op akelig duidelijke wijze de ideologie van vooral het CDA blootgelegd. Want laten we wel wezen: zij, en niemand anders, hebben dit verzonnen. Er is geen Bert de Vries voor nodig –maar het helpt natuurlijk wel!- om te zien hoe dit kabinet stelselmatig naar de samenleving kijkt alsof het een netwerksamenleving is waarin alle burgers mondig, onafhankelijk en goed geïnformeerd zijn en maar wat graag hun weg zoeken langs een eindeloze reeks keuzemogelijkheden. Het liefst houden ze de overheid op afstand, nemen ze hun eigen verantwoordelijkheid en zorgen ze voor zichzelf.
Wie die filosofie erop na houdt, laat zien echt niet te begrijpen hoe onzeker mensen zich op dit moment voelen. En al die geïnterviewde ministers gisteren maar netjes gedrild hun zinnen beginnen met “ik begrijp dat mensen zich zorgen maken”. Nee, dat begrijpt u helemaal niet en dat laat u zien door met dit soort plannen te komen!
Juist in een tijd dat mensen hun baan steeds makkelijker kwijt raken, door de globalisering, door de snelle technologische ontwikkelingen, door de concurrentie met nieuw opkomende economieën, juist in zo’n tijd maakt de filosofie van eigen verantwoordelijkheid mensen alleen maar nog onzekerder. En dat gaat echt niet alleen op voor de laagst betaalden. Ook goed verdienende mensen weten zich niet meer zeker van hun baan. Ook voor hen is de klassieke taak van de sociale zekerheid, het bieden van zekerheid en bescherming, juist in de huidige tijd weer onverminderd actueel. De sociale zekerheid, breder: de verzorgingsstaat, heeft nooit alleen maar de allerarmsten en laagst betaalden ten dienste gestaan.