Papier

Papier is een materiaal waarop kan worden geschreven of dat kan worden bedrukt. Het is doorgaans wit gemaakt door een bleekproces. Het kan worden gemaakt van natuurlijke grondstoffen zoals riet, bamboe of hout, of door hergebruik van materialen zoals oude kleding of oud papier. Het woord papier komt van de Cyperus papyrus, een rietsoort die in Egypte langs de Nijl groeit.

Inhoud
* 1 Geschiedenis van papier
* 2 Papier van oude kleren
* 3 In de papierfabriek
* 4 Waarvan wordt papier gemaakt?
* 5 Kringlooppapier
* 6 Digitaal papier
* 7 Kunst van papier en pulp
* 8 Relevante artikelen


Geschiedenis van papier

Stuk van een manuscript op papyrus

Voordat de mensheid het schrift ontwikkeld had, beschilderden mensen de wanden van grotten. Later schreven ze op andere materialen, waarvan alleen duurzaam materiaal overgebleven is: kleitabletten, gedroogde boombast, botten, schelpen en op het schild van een schildpad. Voor korte notities werden vaak potscherven gebruikt. De Romeinen schreven met een kraspen of stylus op wastafeltjes om notities te maken. Dit waren houten bordjes met bijenwas bedekt. Als ze de notitie niet meer nodig hadden werd de waslaag gladgestreken en was weer klaar voor hergebruik.
Stuk van een manuscript op papyrus
Groter
Stuk van een manuscript op papyrus

In de Egyptische oudheid sloeg men de stengels van riet dat langs de Nijl groeide plat, waardoor er rafels (vezels) ontstonden waar men vervolgens matjes van vlocht. Na het drogen werd dit gladgeschuurd en kon men hier op schrijven. In het droge woestijnzand van Egypte zijn nog veel beschreven papyrusrollen bewaard gebleven in tegenstelling tot het vochtigere Europa waar vrijwel alle papyrusrollen vergaan zijn in de loop der tijden.

Later, toen de aanvoer van het steeds duurdere papyrus uit Egypte niet meer voldoende was voor de behoefte aan schrijfmateriaal, schreven de mensen in Europa op het stevigere perkament. Dat werd gemaakt van dierenhuiden. Op dat perkament werd geschreven met een rietpen of bijgesneden ganzenveer. Heel veel perkament is nu nog te zien in musea omdat het, mits goed behandeld, erg lang meegaat. Deze boeken zijn eeuwen oud en inmiddels erg kostbaar.

De wesp was de eerste papierfabrikant. De wesp bouwt haar nest van een soort karton. Vezels van planten mengt ze met haar speeksel tot een brij. De brij droogt en wordt hard. Aangenomen wordt dat Cai Lun, een Chinees, in 105 n. Chr. dit werk van wespen heeft afgekeken en zo het papier heeft uitgevonden. Hij klopte vezels van bamboeriet, de bast van moerbeitwijgen en zijdeafval tot brij. Die brij verdunde hij met water en liet het drogen: hij had papier gemaakt. Inmiddels hebben grafvondsten aangetoond dat men in China vóór onze jaartelling al een soort van papier gebruikte. Uit recente archeologische vondsten in het Noordwesten van China is gebleken dat het papier vrijwel zeker al bestond in de Han-dynastie (206 jr voor Chr.)

Eeuwenlang bewaarden de Chinezen hun geheim. Toen namen de Arabieren Chinese papiermakers gevangen, tijdens een oorlog tussen het zich uitbreidende Arabische rijk en China omstreeks het jaar 740 na Chr.. Zo leerden de Arabieren papier maken en dit verdrong al snel het minder stevige papyrus gemaakt van papyrusplanten en het steviger, maar veel duurdere perkament. Later gebruikten ze fijnere materialen dan alleen ruwe plantenvezels, zoals katoenen en linnen lompen. In de Middeleeuwen raakte dit prachtige papier ook in Europa bekend. Kooplieden namen het in hun schepen mee naar Spanje en Italië. Deze kooplui gingen aanvankelijk steeds terug naar Arabië om opnieuw voorraden papier te kopen. Later vonden ze het goedkoper om zelf papier te maken en deze kunst verspreidde zich snel over de rest van Europa.

Papier van oude kleren

gezaagd naaldhout voor de papierindustrie

De bomen worden met een machine fijn gemalen tot een houtpap en daarna in een grote ketel gekookt. Dan ontstaat er, na toevoeging van enkele chemicaliën om de lignine tussen de celwanden op te lossen, een brij die alleen uit cellulose bestaat, deze wordt gebleekt, totdat er een witte brij (pulp of celstof) overblijft. Hier worden balen van geperst die later in de papierfabriek weer worden opgelost om papierbrij te maken voor verdere verwerking. Om de bossen te sparen, gebruiken de papierfabrikanten steeds meer oud papier. Van duizend kilo oud papier kunnen ze evenveel nieuw papier maken als van acht bomen. Maar dat is niet voldoende - en omdat we de bossen niet kunnen missen worden veel bomen opnieuw aangeplant.

Er zijn maar weinig papieren die alleen uit vezels bestaan. Aan papier worden tot 25% vulstoffen toegevoegd om, bijvoorbeeld, de beschrijfbaarheid te verbeteren. De meest gebruikte vulstoffen zijn krijt (calciumcarbonaat) en chinaklei (kaolien).

Kringlooppapier

Bij kringlooppapier wordt gebruikt papier gebleekt en opnieuw gebruikt. De productie van kringlooppapier heeft een lagere milieubelasting dan de productie van 'nieuw' papier. De milieubelasting van kringlooppapier wordt bepaald met behulp van het ABCD-systeem.


Bureau afgeladen met papieren

* A: Slechte en beschadigde goederen in de papierfabriek worden opnieuw gebruikt.
* B: Snij- en ander afval van drukkers en papierverwerkers wordt opnieuw gebruikt.
* C: Kantoorpapieren, zoals brochures, boeken en computerlistings, worden opnieuw gebruikt.
* D: Ongesorteerde consumentenpapieren, zoals kranten, telefoongidsen en tijdschriften, worden opnieuw gebruikt.

Middels een nummer wordt op een product het percentage aangegeven dat standaard bij de productie uit iedere categorie wordt gebruikt. Zo wordt een product met daarop '75B/25C' voor 75% van categorie B-papier gemaakt, en voor een kwart van categorie C-papier.

Digitaal papier

Een elektronisch boek (e-book) bestaat al geruime tijd: een klein apparaat waarin je een volledig boek kan downloaden via internet.
Het elektronisch papier komt er echter ook aan: hierbij kunnen de teksten eindeloos gewist en ingeladen worden.
Displays gebaseerd op deze "elektronische inkt" worden reeds toegepast voor reklamedisplays in winkels.

Kunst van papier en pulp

Er zijn kunstenaars die kunst maken van papier en pulp.
Soms van het originele materiaal, maar vaak ook van het gerecycleerde materiaal. De bekendste uitingsvormen daarbij zijn Papier-maché en Pulpart.

Heb je Encarta gekregen