Floor is werkzaam bij Unity en Nathalie bij de Drugsinfolijn van het Trimbos Instituut.
Vertel eens iets over wat jouw organisatie doet en hoe verschilt dit zich met allerlei andere organisaties die je vindt als je vijf minuten Google?
Nathalie: De Drugs Infolijn is een informatiepunt voor iedereen met vragen over drugs en drugsgebruik. Mensen kunnen ons bellen, e-mailen, chatten en op www.drugsinfo.nl allerlei informatie lezen. We proberen alle vragen zo feitelijk mogelijk te beantwoorden. Omdat we verbonden zijn aan een wetenschappelijk instituut (het Trimbos-instituut) en een goed netwerk van experts onderhouden, hebben we alles in huis om een goed onderbouwd en betrouwbaar antwoord te geven.Verder hebben we mensen aan de lijn zitten die goed getraind zijn in het voeren van adviserende of ondersteunende gesprekken. We kunnen dus, als je dat wilt, met je meedenken over je eigen drugsgebruik of dat van iemand anders, zonder je te beoordelen of een mening op te dringen.
Floor: Unity is een vrijwilligersproject, voor en door jongeren uit de dance-scene. Wij geven voorlichting aan leefstijlgenoten op grote dance-evenementen en parties. Deze methode van voorlichten heet de peer-to-peer methode. Vertaald uit het engels betekent dit gelijke-naar-gelijke. Vandaar dat de vrijwilligers van Unity ook wel peers worden genoemd. Jongeren zijn eerder bereid informatie aan te nemen van mensen die hetzelfde zijn als zij.Op dance-evenementen, parties en in clubs geven wij objectief en 'open-minded' voorlichting over veiliger gebruik van alcohol en andere drugs. Belangrijkste kernpunten van Unity zijn: Eigen verantwoordelijkheid en het verminderen van risico's door verspreiding van kennis.
De groep bestaat uit zo'n 100 vrijwilligers vanuit het hele land en is zeer divers: liefhebbers van techno, hardhouse, hardcore, club of trance, je vindt ze allemaal bij Unity. Ondanks de verschillen is het toch een hechte groep, die goed met elkaar overweg kan. Na afloop van het voorlichten wordt er dan ook altijd gezellig met zijn allen genoten van de rest van het feest. De peers zijn niet veroordelend tegenover drugs- en alcoholgebruik. Een groot gedeelte van de groep gebruikt of gebruikte zelf drugs op een recreatieve manier. Het grote verschil met andere organisaties is dat Unity:
- out reachend werkt; Unity komt naar je toe!
- Unity combineert (wetenschappelijke) kennis met eigen ervaring
- Unity werkt met peers en daardoor heeft de eiddoelgroep invloed op de inhoud van de boodschap en de manier waarop deze gecommuniceerd wordt
Hebben jullie ook een bepaalde 'mission statement' of is jullie organisatie alleen voor informatie en voorlichting?
Floor: Het is niet onze bedoeling het gebruiken van drugs tegen te gaan, maar antwoord te bieden op vragen over veiliger gebruik, risico reductie, voorbereiding en herstel. Uiteraard hebben wij niet de wijsheid in pacht om alle vragen te beantwoorden. Maar wij beschikken wel over actuele kennis van de verschillende middelen, mogelijke risico's die gebruik ervan met zich meebrengt en methoden om deze risico's te minimaliseren. Iedereen, die drugs gebruikt, behoort te weten, dat het gebruik van welk middel dan ook, een bepaald gevaar voor de gezondheid oplevert.
De doelen van Unity zijn:
- Verhogen van kennis "Just Say Know!"
Wat is de werking van een bepaalde drug en welke gevolgen kan dit hebben voor de gebruiker? - Beïnvloeden normen & waarden "Less = More"
Hoe vaak en hoeveel gebruik je, welke drugs gebruik je, en onder welke omstandigheden? - Bevorderen veiliger gebruik "Prepare & Repair"
Welke concrete maatregelen verlagen risico's die het gebruik van drugs met zich meebrengen?
Nathalie: Ja, voorlichting geven is onze belangrijkste taak. We willen informatie toegankelijk maken voor het algemene publiek en voor beroepskrachten, huisartsen, maatschappelijk werkers, docenten enzovoort, zodat zij zelf betere keuzes kunnen maken als het gaat om hun eigen gezondheid of die van anderen. We proberen het ons publiek zo makkelijk mogelijk te maken. Daarom kun je ons nu niet alleen via telefoon, maar ook via chat en e-mail bereiken. En daarom zitten we nu ook op Partyflock.
Waarom is de hulp en informatie over drugs op zoveel verschillende punten te vinden? Zien jullie niet meer in één centraal voorlichtings- en ondersteuningspunt?Nathalie:ja, eigenlijk is de Drugs Infolijn 11 jaar geleden opgericht om één centraal punt te bieden waar iedereen terecht kan voor drugsinformatie. Maar inmiddels zijn er veel andere informatiepunten bij gekomen. Dat is niet altijd een probleem. In veel gevallen vullen we elkaar goed aan, zoals bij Unity: Unity geeft ‘peer-informatie’ en gaat naar feesten. Dat doen wij weer niet. Ook heeft het Trimbos-instituut zelf meerdere sites voor verschillende doelgroepen. www.uitgaanendrugs.nl is bijvoorbeeld een site die meer gericht is op mensen die tijdens het uitgaan wel eens wat gebruiken en minder op het algemene publiek. Ik denk dat het goed is dat bepaalde doelgroepen hun eigen sites hebben. Maar er zijn inmiddels wel erg veel organisaties en particulieren die een website met drugsinformatie hebben. Ik kan me voorstellen dat het voor veel mensen niet meer duidelijk is waar je nu betrouwbare informatie kunt halen. Gelukkig komt onze website meestal als eerste hit in beeld als je op de term ‘drugs’ googled. Bovendien gebruiken heel veel websites van andere organisaties de drugsinformatie van het Trimbos-instituut. Er is zelfs een systeem waarmee bij een wijziging in de Trimbostekst ook vanzelf de teksten op die websites mee veranderen.
Waarom is, volgens jou, drugs zo verbonden met de dancescene en heeft het zo'n vlucht genomen in de laatste jaren?
Floor: Alcohol- en druggebruik is historisch altijd al verbonden met muziek. Veel muziekstijlen hebben hun specifieke middel. Dance is wat dat betreft niet bijzonder. Bij dance viel de introductie van XTC samen met het populair worden van de house. Bovendien is het palet van middelen waar tegenwoordig uit gekozen kan worden veel groter dan in voorgaande decennia. Naast het aanbod is niet alleen de tijdgeest van invloed maar bepaalt ook de welvaart of men het kan aanschaffen.
Nathalie: Iedere scene heeft zijn eigen cultuur wat betreft middelengebruik. Ik denk dat de dancescene vanaf het begin af aan verbonden is geweest met (stimulerende)drugs. Ook omdat het hand in hand ging met de doorbraak van XTC. Die cultuur is altijd gebleven. Waarom? Misschien omdat de scene mensen aantrekt die in zijn voor experiment en niet bang zijn voor drugs? Misschien omdat er tot diep in de ochtend gedanst wordt en dat nuchter moeilijker is vol te houden? Misschien omdat het binnen de dancescene normaal wordt gevonden dat je iets gebruikt en je er makkelijk aan kunt komen? Misschien omdat het bij deze tijd past om niet te willen wachten tot het leuk wordt, maar dat iedereen het NU leuk wil hebben (wat de consequenties daarvan ook mogen zijn). Het zal allemaal een beetje meespelen.
Wat zijn
cijfers met betrekking tot drugsgebruik in de dancescene? Wordt hier überhaupt onderzoek naar gedaan?Nathalie:Er zijn inderdaad cijfers over gebruik onder het uitgaanspubliek. Maar die zijn wel vaak heel plaatsgebonden. Zo worden er in Amsterdam en andere grote steden wel eens metingen gedaan. Volgens de Amsterdamse Antenne-monitor daalde bijvoorbeeld het aandeel XTC-gebruikers tijdens een uitgaansnacht van 27% naar 8%. Het aantal pillen daalde van 2,4 pillen per avond naar 1,9 in 2003.
Floor: Naar alcohol- en ander druggebruik wordt om de 4 jaar algemeen bevolkingsonderzoek gedaan en worden ook de scholieren op het bassis- en voortgezet onderwijs ondervraagd. In Amsterdam wordt er ook onderzoek gedaan in het uitgaanscircuit. In 1995, 1998 en 2003 hebben ieder jaar zo’n 500 bezoekers van clubs en parties vragenlijsten ingevuld. Alcohol, tabak en cannabis zijn de meest gebruikte drugs. Midden jaren 90 was XTC erg populair en aan het einde van dat decennium zit cocaïne in een stijgende lijn. In sommige scenetjes heeft speed altijd wel een plekje gehad. Begin van deze eeuw is er even een hype geweest rond GHB. Momenteel stabiliseert of daalt het druggebruik. Alleen alcohol blijft rijkelijk vloeien.
Afbeelding afkomstig van drugs-test.nl
Waarom zijn er op dit moment geen testmogelijkheden meer op feesten en wat is jouw mening hierover?
Nathalie: Dit is een beslissing van de overheid. Zij vindt dat ze een verkeerd signaal afgeeft als ze enerzijds bezit van drugs verbiedt, en anderzijds laat zien dat ze accepteert dat er drugs op een feest aanwezig zijn, door er een testservice neer te zetten. Vóór 1996, toen er nog getest werd op feesten, waren overigens een aantal zaken rondom XTC heel anders:
- destijds werden veel vaker pillen ter plekke gekocht en kon het nuttig zijn om direct op een party te waarschuwen voor (gevaarlijke) pillen die verkocht werden op het feest. Tegenwoordig hebben de meeste mensen die iets gebruiken hun pillen al op voorhand aangeschaft.
- destijds was de markt heel anders. Een groot deel van de pillen die in omloop waren, bevatten geen MDMA. De prijs van een pil lag veel hoger, waardoor het meer voor kwam dat er in het uitgaanscircuit en op parties ‘neppers’ werden verkocht. De laatste jaren bevat zo’n 95% van de pillen MDMA.
Het doel van het testen op feesten -ter plekke ‘verkeerde’ pillen signaleren- is nauwelijks nog van toepassing. Het tweede doel van een testservice: voorlichting geven, blijft nog overeind, maar ze doen dit nu dus niet meer op de feesten zelf. Daarvoor heb je nu de mensen van Unity rondlopen. Het DIMS (de organisatie van testservices in Nederland) testen wel nog steeds pillen op testlocaties door het hele land heen (zie www.drugs-test.nl) en geven daarbij ook informatie.
Floor: Voordat het testen op feesten verboden werd door het kabinet Balkenende was de uitvoerende organisatie er allang mee gestopt. De reden hiervoor was dat met de sneltest veel te weinig pillen direct herkend konden worden en er dus geen uitslag aan de klant gegeven kon worden. Feestgangers die een geteste pil zouden willen gebruiken moeten het dus iets beter plannen. Zij moeten minimaal een week voordat ze uitgaan hun pil brengen naar één van de 23 testkantoren. Als de pil herkend wordt krijgen ze direct een uitslag; moet hij naar het lab opgestuurd worden dan kunnen ze een week later bellen voor het resultaat. Deze hele procedure gaat anoniem. Voor meer info: www.drugs-test.nl
In hoeverre houden jullie rekening met hedendaagse trends wat betreft de populariteit qua verschillende soorten drugs?
Floor: Het onderzoek naar de trends in alcohol- en ander druggebruik, waar we het eerder over hadden, wordt gedaan om de drugsmarkt te kennen, mediahypes te kunnen ontkrachten, voorspellingen te kunnen doen voor de toekomst maar vooral om de voorlichting en preventie aan te passen of te intensiveren. Als eind jaren 90 de cocaïne weer populair wordt dan wordt er bij Unity meer aandacht aan dit middel besteed. De kennis van de peers wordt dan bijgespijkerd maar ook worden bijvoorbeeld vragen over coke in de quiz opgenomen.
Nathalie: We proberen er zoveel mogelijk bovenop te zitten. Als er vragen binnenkomen over nieuwe middelen, noteren we dat en houden we het in de gaten, om te kijken of het hier om een trend gaat. We werken daarbij ook samen met het DIMS (coördinatiepunt van testservices). Zij geven nieuwe ontwikkelingen bij de testservices aan ons door. Maar in grote lijnen blijven de onderwerpen van de vragen die we binnenkrijgen toch wel hetzelfde: de meeste vragen gaan over hasj en wiet, daarna over cocaïne en XTC.
Wat zijn op dit moment de belangrijkste ‘trends’ op het gebied van drugsgebruik? Welke gevaren zijn hieraan verbonden?
Nathalie: Grote hoeveelheden alcohol naar binnen werken, is toch denk ik de belangrijkste trend, die steeds opnieuw bij verschillende scenes speelt. Nederlandse jongeren van rond de 14 blijken schrikbarend veel te drinken.
Verder denk ik dat het combineren van drugs met elkaar en met alcohol al een tijdje veel voorkomt. Verder heb je natuurlijk van die kleine trends zoals ketamine, DXM en varianten op Explosion. Maar die zijn vaak maar korte tijd populair en/of alleen onder een specifieke, niet al te grote groep. We merken daarin niet echt een grote landelijke trend en krijgen er niet veel vragen over. Behalve dan van journalisten.
Wat zijn de meest wijdverspreide misverstanden met betrekking tot drugs?
Nathalie: We krijgen bij de Drugs Infolijn nog steeds veel vragen over cannabis en verslaving. Veel mensen denken toch nog dat hasj en weed niet voor afhankelijkheid kunnen zorgen, terwijl heel veel dagelijkse gebruikers maar heel moeilijk kunnen stoppen. Aan de andere kant zijn er ook juist weer mensen die denken dat drugsgebruik altijd problematisch is.
Ook krijgen we veel vragen over aantoonbaarheid van middelen. Mensen denken vaak dat hasj en weed en LSD een eeuwigheid in je lichaam blijven zitten en dan ook nog invloed hebben. Maar zelfs als je dagelijks blowt is weed na 3 weken echt niet meer in je urine terug te vinden.
Tenslotte lijkt het erop dat nog steeds veel mensen slecht op de hoogte zijn van XTC en hersenschade. Veel bellers denken dat het wel meevalt, terwijl er toch duidelijke aanwijzingen zijn dat je echt problemen met je geheugen, stemming en concentratie kunt krijgen. Met name als je regelmatig slikt, meerdere pillen op een avond neemt en middelen combineert wordt het risico groter. Ook de temperatuur in je omgeving speelt een rol: bij een hogere temperatuur lijken mensen sneller hersenschade op te lopen.
Wat is de gekste vraag of opmerking die je hebt gekregen tijdens je werk?
Nathalie: Het leuke van ons werk is dat je steeds weer vragen krijgt die je nog niet eerder hebt gehad. Laatst vroeg iemand bijvoorbeeld wat de Bijbel over drugs zegt. Oh ja, een scholier vroeg ons voor een werkstuk hoe je drugsdealer wordt. Dit soort vragen zetten zelfs ervaren krachten van de Drugs Infolijn wel eens aan het denken...
Op het moment is er nogal wat te doen over het 'zero tolerance' beleid dat gevoerd wordt, wat is jullie mening over dit beleid?Nathalie: Het Trimbos-instituut is een groot voorstander van het Nederlandse beleid waarbij de gezondheid voorop staat. Harm-reduction (niet verbieden, maar zorgen dat mensen die iets gebruiken dat zo veilig mogelijk doen) is het uitgangspunt. Vandaar ook dat het drugsbeleid voor een groot deel is ondergebracht bij het ministerie voor volksgezondheid.
Hoewel de politie aangeeft dat het hen bij een harde aanpak tijdens parties vooral gaat om het aanpakken van dealers en niet om het opjagen van de individuele gebruiker, zijn er signalen dat met name de individuele gebruiker de dupe is van de aanpak. Zoals eerder aangegeven bij de vraag over het testen op parties, kopen bezoekers hun drugs vrijwel altijd voordat ze naar een party gaan. Feesten zelf zijn dan ook niet de meest logische plekken om veel politie in te zetten om de dealers te pakken.
Verder zijn er signalen dat door de harde aanpak tijdens parties meer ernstige gezondheidsproblemen voorkomen. Mogelijk komt dit doordat mensen hun slikgedrag aanpassen en al pillen slikken voordat ze bij het feest aankomen. Zo zouden mensen die normaal twee pillen meenemen (de werkingsduur van een pil is korter dan veel feesten duren) en deze verdeeld over de nacht slikken deze nu in één keer innemen. Hierdoor is er meer kans op fout gaan en schade.
Wanneer de harde aanpak aan wordt gehouden, zou het dus kunnen dat er meer gezondheidsproblemen ontstaan. Terwijl het aantal problemen in Nederland juist heel laag is geworden het afgelopen decennium. De vraag is dus momenteel wat voor voordelen de zero-tolerance aanpak oplevert. Voorkomt het gezondheidsproblemen, of veroorzaak het juist meer gezondheidsproblemen?
Floor: Het begint er op te lijken dat Justitie en politie -in ieder geval in Amsterdam, Haarlemmermeer en Arnhem- een nieuwe doelstelling voor het uitgaanscircuit hebben geformuleerd en deze ook stevig willen gaan handhaven. Zero tolerance is het credo: geen bezit, handel en productie van hard- en of softdrugs. De afgelopen jaren mochten bijvoorbeeld bezoekers van grote outdoor festivals geen softdrugs mee naar binnen nemen. Dieptepunt was in Amsterdam de inzet van 20-25 undercover- en 25 geüniformeerde agenten op een dancefeest met 3500 bezoekers. De bezoekers werden zelfs staande gehouden als ze een consumptiemuntje aan een vriend gaven, hun sleutels of pakje sigaretten in hun broekzak staken of een kauwgompje in hun mond stopten.
Tegenstrijdig is dat gebruik wettelijk is toegestaan, maar bezit niet. Daarvoor is in dezelfde wet een richtlijn geformuleerd dat er geen gerichte opsporing plaatsvindt naar gebruikershoeveelheden. Deze richtlijn lijkt nu te worden losgelaten.
Vanuit gezondheidsoptiek zijn door Unity de volgende bezwaren geformuleerd:
1. Er is geen enkel -internationaal- bewijs dat repressie tegen consumenten leidt tot minder gebruik.
2. De condities waaronder gebruikt wordt veranderen wel waardoor:
A. de risico's van gebruik groter worden
B. de consumenten minder goed bereikbaar worden voor gezondheidsvoorlichting of EHBO of deze op termijn misschien zelfs gaan mijden
C. de uitgaanders onderduiken in een circuit waar de voorzieningen en controle minder goed verzorgd zijn
Daarnaast heeft een strafrechtelijke aanpak ook onnodige criminalisering, stigmatisering en sociale marginalisering tot gevolg van een groep (jong)volwassenen.
Gebruik kun je niet uitroeien, wel beheersen. Het Nederlandse drugsbeleid heeft als insteek dat het gezondheidsbelang voorop staat. Primair doel van het beleid is dan ook: het voorkomen en beperken van de risico's van gebruik.
Zien jullie door dit beleid juist meer vragen binnenkomen of worden mensen huiveriger om vragen te stellen of hulp in te schakelen? Verandert jullie werk er überhaupt door?
Nathalie: Een enkele keer krijgen we wel eens een verhaal te horen van iemand die gefouilleerd is, of die snel van tevoren al zijn drugs naar binnen heeft gewerkt. Verder merken we er bij de Drugs Infolijn niet veel van. Het is zeker niet zo dat mensen ons minder gaan bellen. Misschien komt dat omdat ze weten dat ze altijd anoniem blijven.
Floor: ‘Waar gehakt wordt vallen spaanders’ zegt men wel eens. De spaanders zijn echter wel jonge mensen die maatschappelijk geïntegreerd zijn en kiezen om genotmiddelen te gebruiken zonder dat ze daarbij anderen schade berokkenen. Door het hakken lopen ze grote kans gecriminaliseerd en gestigmatiseerd te worden.
Uit de reacties die Unity nu krijgt van bezoekers die zijn aangehouden en gestripsearcht , blijkt vooral een grote verontwaardiging. Ze voelen zich als crimineel behandeld en vinden de aanpak van de politie buitenproportioneel. Ook weten ze niet zo goed wat hun rechten en plichten als burger zijn en hoe ze zich moeten opstellen tegen de intimiderende acties van de politie.
Toch lijkt deze repressie nog niet echt tot de uitgaanders doorgedrongen. Een deel kan het niet echt geloven of denkt dat het wel weer overwaait. Pas als deze extreme repressie doorzet dan zouden weleens de ongewenste neveneffecten als het vermijden van Unity en EHBO zich voor kunnen gaan doen.
Hoe zien jullie die toekomst van het Nederlandse drugsbeleid?
Nathalie: We zijn heel benieuwd. Het Nederlandse drugsbeleid hangt natuurlijk heel erg af van het zittende kabinet en van internationale druk. Hoewel er regelmatig heel duidelijk om een toleranter of minder tolerant beleid wordt gevraagd, denk ik dat het coffeeshopbeleid voorlopig niet ingrijpend zal veranderen.
Met de paddo’s is het nog even spannend: zal er een leeftijdsgrens of andere maatregelen worden verbonden aan de verkoop? Hopelijk weten we daar snel meer over.
Drugs is een onderwerp waar iedereen een mening over heeft en waar de emoties hoog over kunnen oplopen. Niemand wil een coffeeshop naast de school van zijn kind. Maar in Nederland zijn er toch heel veel mensen die achter het tolerante drugsbeleid staan. Op dit moment ben ik trainingen aan het geven aan de Macedonische Drugs Infolijn. Als je hoort met wat voor drugsproblemen zij te kampen hebben, dan denk ik dat het Nederlandse drugsbeleid zo slecht nog niet is.
Wil je meer weten over drugs en het gebruik ervan of wil je in contact komen met Unity of de Drugsinfolijn, ga dan naar de profielen van de twee organisaties of bezoek hun websites: www.unitydrugs.nl // www.drugsinfo.nl
