Kunstenaar: Pablo Amaringo
Het geheim van het leven
“Ik beef niet meer, maar de anaconda in mijn binnenste is woedend en wil er per se uit. Zweet begint te parelen op mijn gezicht en borst, en mijn ogen rollen naar achteren in mijn hoofd. Heb ik hier echt voor gekozen?”
Het zijn de woorden van Sting in diens autobiografie, als hij op het punt staat om de enige diep religieuze ervaring in zijn leven mee te maken.
“Ik hoor de prachtige, onaardse stem van de mestre uit Manaus, onder begeleiding zwevend in de vochtige lucht. Hij vult de zaal met de zoete geur van zijn melodie…Het lied is licht en kleur geworden, de fantastische architectuur van Dante en William Blake, en ik zweef onder een dak van zielen, een hemels koepelgewelf van engelenscharen. De visioenen gaan over in spiraalsgewijs bewegende, geometrische structuren, torens, tunnels, draaikolken, kamers. De helderheid van de visioenen en de elektriciteit van de kleuren zijn zo anders dan wat je in het dagelijkse leven ervaart, dat ze van een geheel andere werkelijkheid zijn. En toch, als je je ogen openslaat, kom je weer terug in de kerkzaal zoals hij daarvoor ook was. Maar dit zijn geen hallucinaties. Er is geen sprake van vervorming van de zichtbare werkelijkheid; de kleuren en de visioenen zijn een afzonderlijke realiteit die geprojecteerd wordt op de binnenkant van de oogleden.(1)”
Sting heeft deze ervaring opgedaan in Brazilië, waar hij de uit het Amazonegebied afkomstige thee Ayahuasca heeft gedronken in een plaatselijke ceremonie. Maar wat zegt hij nu precies over een slang in zijn binnenste? En wat betekent zijn cryptische omschrijving van een ‘afzonderlijke realiteit, geprojecteerd op de binnenkant van de oogleden? Vragen, vragen, vragen. Laten we eens terug gaan naar de tijd dat het heel gewoon was dat je over van alles en nog wat vragen stelde!
Een van de boeiendste vragen die je als kind aan je ouders kon stellen was misschien wel: “Mam, pap, waar komt het leven vandaan?”. Als peutertje leerde je al rap de macht van het stellen van vragen; aan de beteuterde gezichten van je ouders of leraren kon je aflezen dat zij toch niet zo alwetend waren als zij zich voordeden.
De mensheid heeft de existentiële vraag altijd handig weten te larderen met een mythologische saus van scheppingsverhalen, al dan niet door God of een andere kosmische kracht geïnitieerd. Net als onze ouders brachten de kerkvaders ons de boodschap: “Je bent nog te klein om het echt te begrijpen, dus geloof ons verhaal nu maar”.
Een andere groep mensen, genaamd wetenschappers, wil ons doen geloven dat het leven uit een soort chemische oersoep is ontstaan. Gooi een aantal chemicaliën bij elkaar, roer er een tijdje in, laat het op het vuur staan en voìla, er komen levende wezens uit. Titatovenaar had het niet beter gekund, en het mooiste is, de kersverse levenssoorten ontwikkelen zich op eigen kracht, waarbij de meest flexibele het overleeft en weer een nieuwe soort wordt. Zo maar uit zichzelf, zonder dat daar een hoger plan of geleiding aan ten grondslag ligt. Althans, volgens de Darwinisten.
Nobelprijswinnaar Francis Crick toont ons dat deze gedachtegang wellicht ludiek is, maar niet tot de mogelijkheden behoort, ook al geloven we er misschien nog zo vurig in. Ga maar na: het bestaan van een ééncellige impliceert de aanwezigheid van DNA, met zijn 4-letterige ‘alfabet’ (A, C, G, T) en van eiwitten met hun 20-letterige ‘alfabet’ (de twintig aminozuren), evenals een ‘vertaalmechanisme’ tussen die twee – aangezien de instructies voor de opbouw van eiwitten gecodeerd liggen in de taal van het DNA. Crick schrijft: “Het is nogal opmerkelijk dat er überhaupt een dergelijk mechanisme bestaat, en nog opmerkelijker dat elke levende cel, hetzij dierlijk, plantaardig of microbisch, er een versie van bevat.(2)”
Als de kans dat één paragraaf (200 letters in de juiste volgorde) in een miljard jaar uit de aardse oersoep ontstaat oneindig klein is (10260, een getal groter dan het aantal atomen in het waarneembare heelal), dan is de waarschijnlijkheid dat er tijdens diezelfde periode twee alfabetten en één vertaalmechanisme ontstaan nog kleiner(3).
Het leuke - en paradoxale - van het volwassen worden, is dat we, op aanwijzing van niemand minder dan Jezus Christus weer kunnen worden als kinderen (om het Koninkrijk binnen te kunnen gaan, weet je nog?). En kinderen verwonderen zich. We weten ondertussen dat Sinterklaas niet echt bestaat en dat God geen oude man op een wolk is, die de wereld in zeven dagen schiep. We weten nu ook dat het onmogelijk is om leven uit een oersoepje te koken. Laten we ons dan eens in volle verwondering opnieuw afvragen: “Maar waar komt het leven dan wel vandaan?”, in plaats van genoegen te nemen met ‘kinderachtige’ sprookjes. Laten we op onderzoek gaan!
Waar kunnen we beter op onderzoek gaan dan in de bakermat van het leven zelf, het Amazonegebied? De regenwouden die wij nog niet vernietigd hebben, krioelen van het leven. Verreweg de meeste plant- en diersoorten ter wereld komen hier voor. Ook leven hier mannen en vrouwen die wij westerlingen als ‘naïef’ en ‘achtergebleven’ hebben bestempeld. De sjamanen uit de kraamkamer hebben echter iets, wat wij graag zouden willen hebben: het geheim van het leven.
Het is echter een geheim dat zich niet zomaar laat kennen (anders hadden wij slimmeriken het waarschijnlijk al gekend…). Om dit geheim te leren kennen dienen we de illusoire wereld van hallucinaties te betreden, de wereld die Sting beschrijft als: ‘afzonderlijke realiteit, geprojecteerd op de binnenkant van de oogleden.’ Aha, daar bijt de hond zich in zijn eigen staart! Onze wetenschappers hebben dit soort hallucinaties namelijk als ‘pathologisch’ bestempeld. Kennis die uit deze staat van zijn voortkomt, kan dus nimmer gezond zijn. En zo sloten wij ons - bijna hermetisch - af van het geheim van het leven.
Gelukkig hebben wij in onze gelederen ook wat eigenwijze wetenschappers, die geen genoegen nemen met sprookjes en slappe hypothesen, maar die net als wij grote kinderen zijn, die de waarheid boven tafel willen. Wetenschappers als Francis Crick, mede-ontdekker van de DNA-structuur, die met zijn hypothese over ‘panspermie’ toegeeft dat het leven wel van buitenaardse afkomst móet zijn. Laat dat nu net zijn wat de ‘naïeve’ sjamanen uit het Amazonegebied als sinds mensenheugenis aannemen. Aannemen inderdaad, niet geloven. Sjamanen kunnen namelijk rechtstreeks naar de bron van leven. In het Amazonegebied gebruiken ze daar een speciale thee voor, genaamd Ayahuasca.
Het woord Ayahuasca komt uit de Quechua-taal voort en betekent ‘slingerplant van de ziel’ of ‘liaan van de dood’, naar een van de twee ingrediënten Banisteriopsis Caapi. Het tweede ingrediënt uit Ayahuasca wordt Chacruna genoemd, ofwel de plantsoort Psychotria Viridis. Beide planten hebben elkaar nodig om hallucinaties op te wekken. Hier komt weer een bijzonder ‘toeval’ in beeld, net als bij onze eerdere oersoep: beide planten dienen urenlang met elkaar gekookt te worden. De s]Chacruna[/s] wordt pas effectief als de Banisteriopsis caapi een enzym in de maag heeft afgebroken.
Dus hier zijn mensen zonder elektronenmicroscoop, die uit 80.000 Amazone-plantensoorten de bladen kiezen van een struik die een hallucinogeen hersenhormoon bevat, die ze combineren met een slingerplant die stoffen bevat die een enzym in de spijsvertering buiten werking stellen dat anders de hallucinatie-opwekkende uitwerking zou blokkeren. En ze doen dit om hun bewustzijn te veranderen2.
Maar waar brengt Ayahuasca ons nu precies? En wat brengt zij ons? Sjamanen uit het Amazonegebied geloven dat deze magische drank een universeel levenselixer is(3), dat ons bij de bron van leven brengt, en in staat is om alle voorkomende ziekten te genezen. Onze westerse antropologen hebben inderdaad kunnen vaststellen dat de Ayahuasca drinkende volkeren stokoud worden en kerngezond zijn, tot op hoge leeftijd: geestesziekten komen er – in tegenstelling tot onze westerse samenleving – nauwelijks voor(3).
Laten we de claim op het universele levenselixer eens nader bekijken, alvorens dieper in de geopperde vragen te duiken. Zoals we al zagen, hoeven we van onze wetenschap niet veel te verwachten als het gaat om onderzoek naar hallucinatoire staten, want zij heeft daar ronduit het stempel ‘pathologisch’ op gedaan. Zaak gesloten. En om nu zo op de claims van een aantal ongeletterde sjamanen uit het Amazonegebied af te gaan?
Wellicht dat het onderzoek dat Jodi Lang Santry M. Ed, M.A. in 1996 onder jonge leden van de União do Vegetal hield, wat licht op de zaak kan doen schijnen. Jodi kwam in aanraking met kinderen die hun leven lang al Ayahuasca drinken. Zij beschouwt deze kinderen als ‘uit de hemel gevallen schepselen’, en ze was geraakt door hun aanwezigheid en bijzondere uitstraling. Ze begon zich af te vragen wat de impact van Ayahuasca zou kunnen zijn op het bewustzijn en de transformatie van de wereld(5).
De União do Vegetal (UDV) is een spirituele beweging in Brazilië die het gebruik van het drinken van Ayahuasca van de inheemse bevolking heeft overgenomen en tot haar sacrament heeft gemaakt, net als de Santo Daime beweging. Conclusie van deze onderzoekster is dat het gebruik van Ayahuasca een positief effect heeft op de onderzochte groep (ten opzichte van de controlegroep) en dat het hun leven verrijkt.
Volgens de ouders van de onderzochte groep adolescenten, leidt frequent gebruik van Ayahuasca tot schitterende, transcendente ervaringen die eenheidsbewustzijn bevorderen en licht laten schijnen op tekortkomingen die nog verder ontwikkeld kunnen worden. Eerder onderzoek door onder meer de vermaarde onderzoeker Charles Grob M.D. liet al zien dat het regelmatige gebruik van Ayahuasca geen negatieve psychologische effecten vertoonde en dat de onderzochte groep stabieler en beter aangepast was dan de controlegroep, zonder enig teken van depressie.
We ‘weten’ dus nu, uit de onderzoekservaring van betrokken westerse wetenschappers, dat Ayahuasca een positief effect heeft op de gezondheid, zowel geestelijk als lichamelijk. In de onderzochte groepen vond onder meer een verhoogd serotoninegehalte ten opzichte van controlegroepen, wat duidt op goede geestelijke gezondheid. Maar weten we daarmee voldoende van het mysterie? Is onze nieuwsgierigheid bevredigd met het ‘weten’ dat er een thee uit het Amazonegebied bestaat die de gebruiker belangrijke inzicht in zijn of haar persoonlijke ontwikkeling geeft en die hem of haar geestelijk en lichamelijk gezonder maakt?
Om dieper het mysterie in te gaan, moeten we terug naar de bron. Terug naar de sjamanen die deze bijzondere thee in eerste instantie ontdekt hebben. Sjamanen die waar dan ook ter wereld contact maken met een andere dimensie. Schilderingen van niet minder dan 50.000 jaar oud laten al sjamanen zien die meegenomen worden naar een andere wereld, daar door een andere intelligentie ‘uit elkaar worden gehaald’ (de zogenaamde sjamanistische dood), weer in elkaar worden gezet en vervolgens terugkomen met kennis en inzicht, veelal gebruikt om zichzelf en anderen te genezen. Zoals de beroemde sjamane Maria Sabina, die aan gene zijde het boek met de kennis van alle ziekten overhandigd krijgt, waarna zij in staat bleek te zijn om duizenden mensen te genezen.
Sjamanen in het Amazonegebied zien tijdens hun magische reizen slangen. Kosmische slangen, die de doorgang naar een andere wereld bewaken. ‘Cultureel bepaald’, zou je kunnen opperen, ‘hun habitat wemelt van de slangen.’ Toch is het mysterie daar niet helemaal mee verklaard. De sjamanen zelf zeggen dat de slang het mysterie van het leven zélf is. Wie het werk van de belangrijkste mytholoog Joseph Campbell(9) bestudeert, komt erachter dat slangen een rol spelen in nagenoeg alle scheppingsverhalen, waar dan ook ter wereld. En hiermee komen een aantal sporen bij elkaar.
Nobelprijs winnaar Francis Crick die toegeeft, dat leven wel van buiten de aarde móet komen. Sjamanen die in andere dimensie in contact komen met slangen en reptielvormigen. En niet te vergeten ons DNA. DNA dat de drager van leven blijkt te zijn en in dezelfde vorm in álle aardse levensvormen te vinden is. DNA dat bij nadere beschouwing een dubbele helix vormt, een slang-achtige vorm.
Dit in ogenschouw nemende, zou het wel eens kunnen zijn dat Ayahuasca een kosmische thee is, een soort universele Albert-Heijn bonuskaart, die ons eigen DNA uitleest en ons zo met de bron van leven in contact brengt. En niet alleen met je eigen DNA! Laten we de hypothese van Jeremy Narby eens bekijken, de antropoloog die een aantal van bovenstaande ideeën – met het gevaar van verlies van aanzicht en reputatie - heeft geopperd.
Zijn hypothese luidt: ‘de geest van een mens kan in gedefocaliseerd bewustzijn met het wereldnetwerk van op DNA gebaseerd leven communiceren.’ Zijn hypothese berust op het fenomeen van fotonenemissie. Alle leven op aarde stuurt fotonen uit, een niet-stoffelijke biocommunicatie tussen cellen en organismen. Deze communicatie vormt een energieveld, in een organisme, en tussen organismen, door Rupert Sheldrake ook wel morfogenetische velden genoemd. Het gedefocaliseerd bewustzijn (zoals in trance, of onder invloed van Ayahuasca) brengt je dus in contact met het immense netwerk van het leven zelf. En dit enorme veld, wat Carl Jung het collectieve onderbewuste heeft genoemd, is veel groter en krachtiger dan we ooit kunnen vermoeden. Het is niet alleen een bewaarplaats van het onderbewuste van ons mensen, zoals Jung doet vermoeden. Het is de bewaarplaats van onze totale intelligentie, ons wezen. Zou dat het geheim van het leven zijn? Dat wij samen een totaal veld vormen, waarin het leven zelf – de wereldziel - zich handhaaft? Zouden wij een soort zijn, die zich vanaf de miniemste eencellige heeft ontwikkeld tot de soort die we nu zijn, in contact met het enorme veld aan informatie, dat ons allemaal verbind en leidt? Het is misschien een wilde gedachte, maar wel een die waarschijnlijk meer bevredigd dan de eerdere sprookjes die we gemakshalve – bang voor de onvermijdelijke dood – maar aan hebben genomen.
Laten we nog eens verder kijken. Want als we aannemen dat we niet per toeval uit de Unox oersoep zijn ontstaan, waar komen we dan vandaan? Zoals Narby ons liet zien kun je dus in gedefocaliseert bewustzijn toegang krijgen tot het wereldnetwerk van op DNA gebaseerd leven, en dus het leven zelf. Laten we dus een wetenschapper raadplegen die deze weg ging, en met de weergaloze werkelijkheid terugkwam (en terstond zijn reputatie verloor): antropoloog Michael Harner. Harner verbleef jaren in het Amazonegebied bij de Conibo-indianen en dronk daar Ayahuasca. Dorpoudste Tomás geeft hem de heilige thee en Harner komt in een diepe roes:
´Nadat ik het brouwsel had opgedronken, bevond ik me, hoewel wakker, urenlang in een wereld die letterlijk mijn wildste dromen te boven ging. Ik ontmoette mensen met vogelkoppen, evenals draakachtige schepsels, die uitlegden dat zij de werkelijke goden van deze wereld waren. Ik riep de hulp in van andere geest-helpers bij een poging om door de verste uithoeken van de melkweg te vliegen. In een trance gebracht waarin het bovennatuurlijke natuurlijk leek, besefte ik dat antropologen, mezelf inbegrepen, het belang van de invloed van Ayahuasca op de inheemse ideologie ernstig hadden onderschat.’
Zijn verhaal eindigt hier niet, maar gaat veel verder, de onmetelijke diepte in die men ook wel het oermysterie noemt:
‘Eerst lieten ze me de planeet Aarde zien zoals die eonen geleden was, voordat er enig leven op was. Ik zag een oceaan, naakt land en een heldere blauwe hemel. Toen drupten er zwarte vlekken bij honderden uit de lucht en landden voor me op het kale landschap. Ik zag dat de ‘vlekken’ eigenlijk grote, glanzende zwarte wezens waren met plompe pterodactylusachtige vleugels en enorme walvisachtige lijven… Ze legden me in een soort gedachtentaal uit dat ze op de vlucht waren voor iets in de ruimte. Ze waren naar de planeet Aarde gekomen om aan hun vijand te ontsnappen. De wezens lieten me vervolgens zien hoe zij leven op de planeet hadden geschapen teneinde zich te verschuilen binnen de veelsoortige vormen en aldus hun aanwezigheid te verhullen. Vóór me ontvouwde zich de pracht van planten- en dierenschepping en – vorming – honderden miljoenen jaren van activiteit – op een schaal en met een levendigheid die onmogelijk te beschrijven is. Ik ontdekte dat de draakachtige wezens dus binnen alle levensvormen aanwezig waren, de mens inbegrepen.’
Op dit punt schrijft Harner in een voetnoot onderaan de bladzijde: “Achteraf gezien zou je kunnen zeggen dat ze bijna DNA waren, hoewel ik in die tijd, 1961, niets van DNA wist.(10)”
Nobelprijswinnaar Crick die toegeeft dat het leven wel van buiten onze wereld moet komen, Harner die wezens ontmoet die van buiten de aarde komen en die het leven hier veilig hebben gesteld. Moeten we dit alles zo maar geloven? Natuurlijk niet! Geloven was voor andere generaties, die zich zoet lieten houden omwille van hun zielenheil. Wij onderzoeken. Wij toetsen. Houden informatie naast elkaar, kauwen er een tijdje op en proeven wat van ons is en wat niet. Experienced based learning (ervaringsgericht leren). Buiten de netten om die de wetenschap voor ons gespannen heeft, want die laten, zoals we eerder al zagen, ervaringen in het wereldwijde netwerk van op DNA gebaseerd leven niet toe.
Om de weergaloosheid van de werkelijkheid te onderzoeken zul je dus uit je luie stoel moeten komen, weg van de hypnosemachine die je een tweedehands kijk biedt op de levens van anderen. De directe ervaring is de enige die werkelijk zicht biedt op het oermysterie. Een mysterie dat mij nu al jaren prikkelt, vanaf het eerste moment dat ik zelf Ayahuasca dronk. Het klinkt misschien te ongelooflijk voor worden, maar na één sessie was ik verlost van mijn 18 jaar lange rookverslaving (1 pakje per dag), een levenlang durende lage rugpijn (hernia) en een al jaren voortsukkelde depressie. Dokter, mag ik van u nog twee glaasjes thee?
Vanaf dat moment stond mijn leven op zijn kop. Ik werd geroepen, zoals men dat in de klassieke mythologie zo boeiend noemt. Geroepen om mijzelf en anderen te begeleiden op dit schitterende pad. Per omgaande gaf ik mijn zeer goedbetaalde werk als interimmanager op (en daarbij het equivalent van het jaarsalaris van een minister-president) en ging ontdekken waar het leven nu werkelijk om draait. En die ontdekkingstocht blijft voortgaan. Iedere dag is een sprookje, in plaats van een grauwe dag, waarin geld moet worden verdiend, om… Om wat? Waar draait het nu werkelijk om in het leven? Die vraag is voor mij het werkelijke oermysterie. Een mysterie waarin Ayahuasca mij schitterende inzichten heeft gegeven.
En met mij vele anderen. Tweewekelijks begeleiden we nu mensen uit het hele land en daarbuiten, en voor velen maakt Ayahuasca haar belofte als universeel levenselixer ook echt waar. Niet op bestelling, daar is het te bijzonder voor. Maar voor wie echt de diepten van zijn of haar ziel wil leren kennen, is er misschien geen mooiere kennismaking dan die met Ayahuasca. Wie zich gedegen voorbereid, wie bereid is te vasten, tot rust te komen en zijn wereldlijke bril voor een dag af kan zetten, wacht de wonderschone wereld van visioenen, van voor even thuiskomen bij de wereldziel(11). Een ervaring die in je ziel wordt gekerfd. Een ervaring die de potentie heeft, precies zoals de sjamanen uit het Amazonegebied zo treffend beschrijven, om te dienen als een universeel levenselixer.
Lars Faber
“Ik beef niet meer, maar de anaconda in mijn binnenste is woedend en wil er per se uit. Zweet begint te parelen op mijn gezicht en borst, en mijn ogen rollen naar achteren in mijn hoofd. Heb ik hier echt voor gekozen?”
Het zijn de woorden van Sting in diens autobiografie, als hij op het punt staat om de enige diep religieuze ervaring in zijn leven mee te maken.
“Ik hoor de prachtige, onaardse stem van de mestre uit Manaus, onder begeleiding zwevend in de vochtige lucht. Hij vult de zaal met de zoete geur van zijn melodie…Het lied is licht en kleur geworden, de fantastische architectuur van Dante en William Blake, en ik zweef onder een dak van zielen, een hemels koepelgewelf van engelenscharen. De visioenen gaan over in spiraalsgewijs bewegende, geometrische structuren, torens, tunnels, draaikolken, kamers. De helderheid van de visioenen en de elektriciteit van de kleuren zijn zo anders dan wat je in het dagelijkse leven ervaart, dat ze van een geheel andere werkelijkheid zijn. En toch, als je je ogen openslaat, kom je weer terug in de kerkzaal zoals hij daarvoor ook was. Maar dit zijn geen hallucinaties. Er is geen sprake van vervorming van de zichtbare werkelijkheid; de kleuren en de visioenen zijn een afzonderlijke realiteit die geprojecteerd wordt op de binnenkant van de oogleden.(1)”
Sting heeft deze ervaring opgedaan in Brazilië, waar hij de uit het Amazonegebied afkomstige thee Ayahuasca heeft gedronken in een plaatselijke ceremonie. Maar wat zegt hij nu precies over een slang in zijn binnenste? En wat betekent zijn cryptische omschrijving van een ‘afzonderlijke realiteit, geprojecteerd op de binnenkant van de oogleden? Vragen, vragen, vragen. Laten we eens terug gaan naar de tijd dat het heel gewoon was dat je over van alles en nog wat vragen stelde!
Een van de boeiendste vragen die je als kind aan je ouders kon stellen was misschien wel: “Mam, pap, waar komt het leven vandaan?”. Als peutertje leerde je al rap de macht van het stellen van vragen; aan de beteuterde gezichten van je ouders of leraren kon je aflezen dat zij toch niet zo alwetend waren als zij zich voordeden.
De mensheid heeft de existentiële vraag altijd handig weten te larderen met een mythologische saus van scheppingsverhalen, al dan niet door God of een andere kosmische kracht geïnitieerd. Net als onze ouders brachten de kerkvaders ons de boodschap: “Je bent nog te klein om het echt te begrijpen, dus geloof ons verhaal nu maar”.
Een andere groep mensen, genaamd wetenschappers, wil ons doen geloven dat het leven uit een soort chemische oersoep is ontstaan. Gooi een aantal chemicaliën bij elkaar, roer er een tijdje in, laat het op het vuur staan en voìla, er komen levende wezens uit. Titatovenaar had het niet beter gekund, en het mooiste is, de kersverse levenssoorten ontwikkelen zich op eigen kracht, waarbij de meest flexibele het overleeft en weer een nieuwe soort wordt. Zo maar uit zichzelf, zonder dat daar een hoger plan of geleiding aan ten grondslag ligt. Althans, volgens de Darwinisten.
Nobelprijswinnaar Francis Crick toont ons dat deze gedachtegang wellicht ludiek is, maar niet tot de mogelijkheden behoort, ook al geloven we er misschien nog zo vurig in. Ga maar na: het bestaan van een ééncellige impliceert de aanwezigheid van DNA, met zijn 4-letterige ‘alfabet’ (A, C, G, T) en van eiwitten met hun 20-letterige ‘alfabet’ (de twintig aminozuren), evenals een ‘vertaalmechanisme’ tussen die twee – aangezien de instructies voor de opbouw van eiwitten gecodeerd liggen in de taal van het DNA. Crick schrijft: “Het is nogal opmerkelijk dat er überhaupt een dergelijk mechanisme bestaat, en nog opmerkelijker dat elke levende cel, hetzij dierlijk, plantaardig of microbisch, er een versie van bevat.(2)”
Als de kans dat één paragraaf (200 letters in de juiste volgorde) in een miljard jaar uit de aardse oersoep ontstaat oneindig klein is (10260, een getal groter dan het aantal atomen in het waarneembare heelal), dan is de waarschijnlijkheid dat er tijdens diezelfde periode twee alfabetten en één vertaalmechanisme ontstaan nog kleiner(3).
Het leuke - en paradoxale - van het volwassen worden, is dat we, op aanwijzing van niemand minder dan Jezus Christus weer kunnen worden als kinderen (om het Koninkrijk binnen te kunnen gaan, weet je nog?). En kinderen verwonderen zich. We weten ondertussen dat Sinterklaas niet echt bestaat en dat God geen oude man op een wolk is, die de wereld in zeven dagen schiep. We weten nu ook dat het onmogelijk is om leven uit een oersoepje te koken. Laten we ons dan eens in volle verwondering opnieuw afvragen: “Maar waar komt het leven dan wel vandaan?”, in plaats van genoegen te nemen met ‘kinderachtige’ sprookjes. Laten we op onderzoek gaan!
Waar kunnen we beter op onderzoek gaan dan in de bakermat van het leven zelf, het Amazonegebied? De regenwouden die wij nog niet vernietigd hebben, krioelen van het leven. Verreweg de meeste plant- en diersoorten ter wereld komen hier voor. Ook leven hier mannen en vrouwen die wij westerlingen als ‘naïef’ en ‘achtergebleven’ hebben bestempeld. De sjamanen uit de kraamkamer hebben echter iets, wat wij graag zouden willen hebben: het geheim van het leven.
Het is echter een geheim dat zich niet zomaar laat kennen (anders hadden wij slimmeriken het waarschijnlijk al gekend…). Om dit geheim te leren kennen dienen we de illusoire wereld van hallucinaties te betreden, de wereld die Sting beschrijft als: ‘afzonderlijke realiteit, geprojecteerd op de binnenkant van de oogleden.’ Aha, daar bijt de hond zich in zijn eigen staart! Onze wetenschappers hebben dit soort hallucinaties namelijk als ‘pathologisch’ bestempeld. Kennis die uit deze staat van zijn voortkomt, kan dus nimmer gezond zijn. En zo sloten wij ons - bijna hermetisch - af van het geheim van het leven.
Gelukkig hebben wij in onze gelederen ook wat eigenwijze wetenschappers, die geen genoegen nemen met sprookjes en slappe hypothesen, maar die net als wij grote kinderen zijn, die de waarheid boven tafel willen. Wetenschappers als Francis Crick, mede-ontdekker van de DNA-structuur, die met zijn hypothese over ‘panspermie’ toegeeft dat het leven wel van buitenaardse afkomst móet zijn. Laat dat nu net zijn wat de ‘naïeve’ sjamanen uit het Amazonegebied als sinds mensenheugenis aannemen. Aannemen inderdaad, niet geloven. Sjamanen kunnen namelijk rechtstreeks naar de bron van leven. In het Amazonegebied gebruiken ze daar een speciale thee voor, genaamd Ayahuasca.
Het woord Ayahuasca komt uit de Quechua-taal voort en betekent ‘slingerplant van de ziel’ of ‘liaan van de dood’, naar een van de twee ingrediënten Banisteriopsis Caapi. Het tweede ingrediënt uit Ayahuasca wordt Chacruna genoemd, ofwel de plantsoort Psychotria Viridis. Beide planten hebben elkaar nodig om hallucinaties op te wekken. Hier komt weer een bijzonder ‘toeval’ in beeld, net als bij onze eerdere oersoep: beide planten dienen urenlang met elkaar gekookt te worden. De s]Chacruna[/s] wordt pas effectief als de Banisteriopsis caapi een enzym in de maag heeft afgebroken.
Dus hier zijn mensen zonder elektronenmicroscoop, die uit 80.000 Amazone-plantensoorten de bladen kiezen van een struik die een hallucinogeen hersenhormoon bevat, die ze combineren met een slingerplant die stoffen bevat die een enzym in de spijsvertering buiten werking stellen dat anders de hallucinatie-opwekkende uitwerking zou blokkeren. En ze doen dit om hun bewustzijn te veranderen2.
Maar waar brengt Ayahuasca ons nu precies? En wat brengt zij ons? Sjamanen uit het Amazonegebied geloven dat deze magische drank een universeel levenselixer is(3), dat ons bij de bron van leven brengt, en in staat is om alle voorkomende ziekten te genezen. Onze westerse antropologen hebben inderdaad kunnen vaststellen dat de Ayahuasca drinkende volkeren stokoud worden en kerngezond zijn, tot op hoge leeftijd: geestesziekten komen er – in tegenstelling tot onze westerse samenleving – nauwelijks voor(3).
Laten we de claim op het universele levenselixer eens nader bekijken, alvorens dieper in de geopperde vragen te duiken. Zoals we al zagen, hoeven we van onze wetenschap niet veel te verwachten als het gaat om onderzoek naar hallucinatoire staten, want zij heeft daar ronduit het stempel ‘pathologisch’ op gedaan. Zaak gesloten. En om nu zo op de claims van een aantal ongeletterde sjamanen uit het Amazonegebied af te gaan?
Wellicht dat het onderzoek dat Jodi Lang Santry M. Ed, M.A. in 1996 onder jonge leden van de União do Vegetal hield, wat licht op de zaak kan doen schijnen. Jodi kwam in aanraking met kinderen die hun leven lang al Ayahuasca drinken. Zij beschouwt deze kinderen als ‘uit de hemel gevallen schepselen’, en ze was geraakt door hun aanwezigheid en bijzondere uitstraling. Ze begon zich af te vragen wat de impact van Ayahuasca zou kunnen zijn op het bewustzijn en de transformatie van de wereld(5).
De União do Vegetal (UDV) is een spirituele beweging in Brazilië die het gebruik van het drinken van Ayahuasca van de inheemse bevolking heeft overgenomen en tot haar sacrament heeft gemaakt, net als de Santo Daime beweging. Conclusie van deze onderzoekster is dat het gebruik van Ayahuasca een positief effect heeft op de onderzochte groep (ten opzichte van de controlegroep) en dat het hun leven verrijkt.
Volgens de ouders van de onderzochte groep adolescenten, leidt frequent gebruik van Ayahuasca tot schitterende, transcendente ervaringen die eenheidsbewustzijn bevorderen en licht laten schijnen op tekortkomingen die nog verder ontwikkeld kunnen worden. Eerder onderzoek door onder meer de vermaarde onderzoeker Charles Grob M.D. liet al zien dat het regelmatige gebruik van Ayahuasca geen negatieve psychologische effecten vertoonde en dat de onderzochte groep stabieler en beter aangepast was dan de controlegroep, zonder enig teken van depressie.
We ‘weten’ dus nu, uit de onderzoekservaring van betrokken westerse wetenschappers, dat Ayahuasca een positief effect heeft op de gezondheid, zowel geestelijk als lichamelijk. In de onderzochte groepen vond onder meer een verhoogd serotoninegehalte ten opzichte van controlegroepen, wat duidt op goede geestelijke gezondheid. Maar weten we daarmee voldoende van het mysterie? Is onze nieuwsgierigheid bevredigd met het ‘weten’ dat er een thee uit het Amazonegebied bestaat die de gebruiker belangrijke inzicht in zijn of haar persoonlijke ontwikkeling geeft en die hem of haar geestelijk en lichamelijk gezonder maakt?
Om dieper het mysterie in te gaan, moeten we terug naar de bron. Terug naar de sjamanen die deze bijzondere thee in eerste instantie ontdekt hebben. Sjamanen die waar dan ook ter wereld contact maken met een andere dimensie. Schilderingen van niet minder dan 50.000 jaar oud laten al sjamanen zien die meegenomen worden naar een andere wereld, daar door een andere intelligentie ‘uit elkaar worden gehaald’ (de zogenaamde sjamanistische dood), weer in elkaar worden gezet en vervolgens terugkomen met kennis en inzicht, veelal gebruikt om zichzelf en anderen te genezen. Zoals de beroemde sjamane Maria Sabina, die aan gene zijde het boek met de kennis van alle ziekten overhandigd krijgt, waarna zij in staat bleek te zijn om duizenden mensen te genezen.
Sjamanen in het Amazonegebied zien tijdens hun magische reizen slangen. Kosmische slangen, die de doorgang naar een andere wereld bewaken. ‘Cultureel bepaald’, zou je kunnen opperen, ‘hun habitat wemelt van de slangen.’ Toch is het mysterie daar niet helemaal mee verklaard. De sjamanen zelf zeggen dat de slang het mysterie van het leven zélf is. Wie het werk van de belangrijkste mytholoog Joseph Campbell(9) bestudeert, komt erachter dat slangen een rol spelen in nagenoeg alle scheppingsverhalen, waar dan ook ter wereld. En hiermee komen een aantal sporen bij elkaar.
Nobelprijs winnaar Francis Crick die toegeeft, dat leven wel van buiten de aarde móet komen. Sjamanen die in andere dimensie in contact komen met slangen en reptielvormigen. En niet te vergeten ons DNA. DNA dat de drager van leven blijkt te zijn en in dezelfde vorm in álle aardse levensvormen te vinden is. DNA dat bij nadere beschouwing een dubbele helix vormt, een slang-achtige vorm.
Dit in ogenschouw nemende, zou het wel eens kunnen zijn dat Ayahuasca een kosmische thee is, een soort universele Albert-Heijn bonuskaart, die ons eigen DNA uitleest en ons zo met de bron van leven in contact brengt. En niet alleen met je eigen DNA! Laten we de hypothese van Jeremy Narby eens bekijken, de antropoloog die een aantal van bovenstaande ideeën – met het gevaar van verlies van aanzicht en reputatie - heeft geopperd.
Zijn hypothese luidt: ‘de geest van een mens kan in gedefocaliseerd bewustzijn met het wereldnetwerk van op DNA gebaseerd leven communiceren.’ Zijn hypothese berust op het fenomeen van fotonenemissie. Alle leven op aarde stuurt fotonen uit, een niet-stoffelijke biocommunicatie tussen cellen en organismen. Deze communicatie vormt een energieveld, in een organisme, en tussen organismen, door Rupert Sheldrake ook wel morfogenetische velden genoemd. Het gedefocaliseerd bewustzijn (zoals in trance, of onder invloed van Ayahuasca) brengt je dus in contact met het immense netwerk van het leven zelf. En dit enorme veld, wat Carl Jung het collectieve onderbewuste heeft genoemd, is veel groter en krachtiger dan we ooit kunnen vermoeden. Het is niet alleen een bewaarplaats van het onderbewuste van ons mensen, zoals Jung doet vermoeden. Het is de bewaarplaats van onze totale intelligentie, ons wezen. Zou dat het geheim van het leven zijn? Dat wij samen een totaal veld vormen, waarin het leven zelf – de wereldziel - zich handhaaft? Zouden wij een soort zijn, die zich vanaf de miniemste eencellige heeft ontwikkeld tot de soort die we nu zijn, in contact met het enorme veld aan informatie, dat ons allemaal verbind en leidt? Het is misschien een wilde gedachte, maar wel een die waarschijnlijk meer bevredigd dan de eerdere sprookjes die we gemakshalve – bang voor de onvermijdelijke dood – maar aan hebben genomen.
Laten we nog eens verder kijken. Want als we aannemen dat we niet per toeval uit de Unox oersoep zijn ontstaan, waar komen we dan vandaan? Zoals Narby ons liet zien kun je dus in gedefocaliseert bewustzijn toegang krijgen tot het wereldnetwerk van op DNA gebaseerd leven, en dus het leven zelf. Laten we dus een wetenschapper raadplegen die deze weg ging, en met de weergaloze werkelijkheid terugkwam (en terstond zijn reputatie verloor): antropoloog Michael Harner. Harner verbleef jaren in het Amazonegebied bij de Conibo-indianen en dronk daar Ayahuasca. Dorpoudste Tomás geeft hem de heilige thee en Harner komt in een diepe roes:
´Nadat ik het brouwsel had opgedronken, bevond ik me, hoewel wakker, urenlang in een wereld die letterlijk mijn wildste dromen te boven ging. Ik ontmoette mensen met vogelkoppen, evenals draakachtige schepsels, die uitlegden dat zij de werkelijke goden van deze wereld waren. Ik riep de hulp in van andere geest-helpers bij een poging om door de verste uithoeken van de melkweg te vliegen. In een trance gebracht waarin het bovennatuurlijke natuurlijk leek, besefte ik dat antropologen, mezelf inbegrepen, het belang van de invloed van Ayahuasca op de inheemse ideologie ernstig hadden onderschat.’
Zijn verhaal eindigt hier niet, maar gaat veel verder, de onmetelijke diepte in die men ook wel het oermysterie noemt:
‘Eerst lieten ze me de planeet Aarde zien zoals die eonen geleden was, voordat er enig leven op was. Ik zag een oceaan, naakt land en een heldere blauwe hemel. Toen drupten er zwarte vlekken bij honderden uit de lucht en landden voor me op het kale landschap. Ik zag dat de ‘vlekken’ eigenlijk grote, glanzende zwarte wezens waren met plompe pterodactylusachtige vleugels en enorme walvisachtige lijven… Ze legden me in een soort gedachtentaal uit dat ze op de vlucht waren voor iets in de ruimte. Ze waren naar de planeet Aarde gekomen om aan hun vijand te ontsnappen. De wezens lieten me vervolgens zien hoe zij leven op de planeet hadden geschapen teneinde zich te verschuilen binnen de veelsoortige vormen en aldus hun aanwezigheid te verhullen. Vóór me ontvouwde zich de pracht van planten- en dierenschepping en – vorming – honderden miljoenen jaren van activiteit – op een schaal en met een levendigheid die onmogelijk te beschrijven is. Ik ontdekte dat de draakachtige wezens dus binnen alle levensvormen aanwezig waren, de mens inbegrepen.’
Op dit punt schrijft Harner in een voetnoot onderaan de bladzijde: “Achteraf gezien zou je kunnen zeggen dat ze bijna DNA waren, hoewel ik in die tijd, 1961, niets van DNA wist.(10)”
Nobelprijswinnaar Crick die toegeeft dat het leven wel van buiten onze wereld moet komen, Harner die wezens ontmoet die van buiten de aarde komen en die het leven hier veilig hebben gesteld. Moeten we dit alles zo maar geloven? Natuurlijk niet! Geloven was voor andere generaties, die zich zoet lieten houden omwille van hun zielenheil. Wij onderzoeken. Wij toetsen. Houden informatie naast elkaar, kauwen er een tijdje op en proeven wat van ons is en wat niet. Experienced based learning (ervaringsgericht leren). Buiten de netten om die de wetenschap voor ons gespannen heeft, want die laten, zoals we eerder al zagen, ervaringen in het wereldwijde netwerk van op DNA gebaseerd leven niet toe.
Om de weergaloosheid van de werkelijkheid te onderzoeken zul je dus uit je luie stoel moeten komen, weg van de hypnosemachine die je een tweedehands kijk biedt op de levens van anderen. De directe ervaring is de enige die werkelijk zicht biedt op het oermysterie. Een mysterie dat mij nu al jaren prikkelt, vanaf het eerste moment dat ik zelf Ayahuasca dronk. Het klinkt misschien te ongelooflijk voor worden, maar na één sessie was ik verlost van mijn 18 jaar lange rookverslaving (1 pakje per dag), een levenlang durende lage rugpijn (hernia) en een al jaren voortsukkelde depressie. Dokter, mag ik van u nog twee glaasjes thee?
Vanaf dat moment stond mijn leven op zijn kop. Ik werd geroepen, zoals men dat in de klassieke mythologie zo boeiend noemt. Geroepen om mijzelf en anderen te begeleiden op dit schitterende pad. Per omgaande gaf ik mijn zeer goedbetaalde werk als interimmanager op (en daarbij het equivalent van het jaarsalaris van een minister-president) en ging ontdekken waar het leven nu werkelijk om draait. En die ontdekkingstocht blijft voortgaan. Iedere dag is een sprookje, in plaats van een grauwe dag, waarin geld moet worden verdiend, om… Om wat? Waar draait het nu werkelijk om in het leven? Die vraag is voor mij het werkelijke oermysterie. Een mysterie waarin Ayahuasca mij schitterende inzichten heeft gegeven.
En met mij vele anderen. Tweewekelijks begeleiden we nu mensen uit het hele land en daarbuiten, en voor velen maakt Ayahuasca haar belofte als universeel levenselixer ook echt waar. Niet op bestelling, daar is het te bijzonder voor. Maar voor wie echt de diepten van zijn of haar ziel wil leren kennen, is er misschien geen mooiere kennismaking dan die met Ayahuasca. Wie zich gedegen voorbereid, wie bereid is te vasten, tot rust te komen en zijn wereldlijke bril voor een dag af kan zetten, wacht de wonderschone wereld van visioenen, van voor even thuiskomen bij de wereldziel(11). Een ervaring die in je ziel wordt gekerfd. Een ervaring die de potentie heeft, precies zoals de sjamanen uit het Amazonegebied zo treffend beschrijven, om te dienen als een universeel levenselixer.
Lars Faber
